Każda matka i dziecko zasługują na zdrowy start w życie. Jednak co siedem sekund na całym świecie dochodzi do możliwej do uniknięcia śmierci matki lub noworodka (WHO, 2025). Światowy Dzień Zdrowia, obchodzony 7 kwietnia 2025 r., stanowi początek globalnej całorocznej kampanii: Zdrowe początki, pełna nadziei przyszłość. Inicjatywa ta, prowadzona przez WHO i jej partnerów, wzywa do podjęcia pilnych działań w celu poprawy zdrowia matek i noworodków oraz zapewnienia lepszego wsparcia dla rodzin teraz i w przyszłości. 

Dlaczego to ma znaczenie 

Zdrowie matek i dzieci ma fundamentalne znaczenie dla dobrze prosperujących społeczności i zdrowszej przyszłości dla wszystkich. Jednak alarmujące statystyki pokazują, że prawie 300 000 kobiet umiera rocznie z powodu powikłań związanych z ciążą (WHO, 2024), ponad 2 miliony noworodków nie przeżywa pierwszego miesiąca życia, a kolejne 2 miliony rodzi się martwe (UNICEF, 2020). Ponieważ 4 z 5 krajów nie jest w stanie osiągnąć celów w zakresie przeżywalności matek do 2030 r. (WHO, 2025), zmiany są potrzebne już teraz. 

Rola aktywności fizycznej w zdrowiu matki i noworodka 

• Ograniczenie powikłań ciąży 
  • Regularna aktywność fizyczna obniża ryzyko cukrzycy ciążowej nawet o 36% (Xie i in., 2024). 
  • Ćwiczenia pomagają zmniejszyć zaburzenia nadciśnieniowe, w tym stan przedrzucawkowy, który jest główną przyczyną śmiertelności matek (Mottola i in., 2018, Taliento i in., 2024). 
  • Aktywne kobiety doświadczają krótszego czasu porodu i mniejszego prawdopodobieństwa konieczności cięcia cesarskiego (Rodriquez-Blanque i in., 2019); Dokl i in., 2020; Nascimento i in., 2012). 
• Wspieranie zdrowia płodu i noworodka 
  • Aktywność fizyczna poprawia funkcję łożyska, poprawiając dostarczanie tlenu i składników odżywczych do płodu (Chae i in., 2022; Melzer i in., 2010). 
  • Dzieci urodzone przez aktywne fizycznie matki mają zwykle zdrowszą masę urodzeniową i mniejsze ryzyko zaburzeń metabolicznych w późniejszym życiu (Menke i in., 2022; Wiebe i in., 2015). 
  • Ćwiczenia fizyczne są powiązane z niższym ryzykiem urodzenia martwego dziecka i przedwczesnego porodu (Zhang i in., 2024). 
• Poprawa samopoczucia psychicznego i emocjonalnego 
  • Aktywność fizyczna jest ważną interwencją w leczeniu i zapobieganiu depresji poporodowej (Beth et al., 2014). 
  • Regularny ruch zmniejsza stres i niepokój, poprawiając więź macierzyńską i ogólne samopoczucie (Daley i in., 2015). 

Rola ISPAH 8 Inwestycje  

8 inwestycji ISPAH, które działają na rzecz aktywności fizycznej podkreślają znaczenie opartych na dowodach strategii aktywności fizycznej, które mogą poprawić wyniki zdrowotne w całym okresie życia. Inwestycje te wspierają aktywność fizyczną kobiet w wieku rozrodczym, w czasie ciąży oraz dzieci i rodzin w okresie dorastania. Na przykład, aktywne środowisko, integracja aktywności fizycznej z rutynową opieką zdrowotną, integracyjna polityka w szkołach i miejscach pracy oraz aktywne projektowanie urbanistyczne mogą odegrać rolę w poprawie zdrowia matek, zmniejszeniu powikłań związanych z ciążą i lepszych wynikach rozwojowych dzieci na całym świecie.  

Pomimo korzyści, wiele kobiet napotyka bariery w utrzymaniu aktywności przed i po porodzie, w tym brak wiedzy, normy społeczne, ograniczenia czasowe i niezdecydowanie lekarzy.

Aby temu zaradzić, rządy, pracownicy służby zdrowia i społeczności mogą: 

Jak możesz pomóc w Światowy Dzień Zdrowia 2025 

• Rozpowszechniaj wiedzę na temat tego dnia i dziel się spostrzeżeniami opartymi na dowodach za pomocą #HopefulFutures i #HealthForAll.  

• Uczestniczyć w wydarzenia koncentrujące się na zdrowiu matek i noworodków 

• Popieranie polityk, które włączają aktywność fizyczną do krajowych i regionalnych polityk dla matek, dzieci i rodzin. 

• Wspieraj inicjatywy związane ze zdrowiem matek poprzez darowizny lub zaangażowanie społeczności. 

Dołącz do ruchu - ponieważ zdrowe ciąże torują drogę zdrowszym pokoleniom. 

Referencje: 

• Bailit J.L., et al. (2010). Maternal and neonatal outcomes by labour onset type and gestational age. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 202(6), 606.e1-606.e6.  

• Beth A. Lewis, Dwenda K. Gjerdingen, Melissa D. Avery, John R. Sirard, Hongfei Guo, Katie Schuver, Bess H. Marcus. (2014). Randomizowana próba badająca interwencję aktywności fizycznej w celu zapobiegania depresji poporodowej: The healthy mom trial, Mental Health and Physical Activity, Volume 7, Issue 1, Pages 42-49, ISSN 1755-2966, https://doi.org/10.1016/j.mhpa.2013.11.002. 

• Chae, S. A., Son, J. S., & Du, M. (2022). Ćwiczenia prenatalne w rozwoju płodu: perspektywa łożyska. Czasopismo FEBS, 289(11), 3058-3071. https://doi.org/10.1111/febs.16173 

• Daley, A. J., et al. (2015). Skuteczność ćwiczeń fizycznych w zapobieganiu i leczeniu depresji przedporodowej: przegląd systematyczny z metaanalizą. BJOG. 2015;122(1):57-62 

• Dejan Dokl, Valerija Rogelj, David Bogataj. (2020). Inteligentne wioski przyjazne dla osób starszych: Literature Review and Research Agenda, IFAC-PapersOnLine, 10.1016/j.ifacol.2022.09.459, 55, 10, (928-933). 

• Hayman M, et al. (2023). Wytyczne zdrowia publicznego dotyczące aktywności fizycznej w czasie ciąży z całego świata: przegląd zakresowyBritish Journal of Sports Medicine, 57: 940-947. 

• ISPAH (2024). 8 inwestycji, które działają na rzecz aktywności fizycznej. Retrieved fromStrona internetowa ISPAH. 

• Menke, B. R., Duchette, C., Tinius, R. A., Wilson, A. Q., Altizer, E. A., & Maples, J. M. (2022). Aktywność fizyczna w czasie ciąży a skład ciała noworodka: A Systematic Review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(12), 7127. https://doi.org/10.3390/ijerph19127127 

• Mottola, M.F., et al. (2018). Kanadyjskie wytyczne dotyczące aktywności fizycznej w czasie ciąży. BJSM, 52(21), 1339-1346.  

• Nascimento, S. L., Surita, F. G., & Cecatti, J. G. 2012. Physical exercise during pregnancy: a systematic review, 24(6), 387-394.  

• Poyatos-León, R., et al. (2017). Wpływ interwencji opartych na ćwiczeniach na depresję poporodową: Metaanaliza randomizowanych badań kontrolowanych. Archives of Women's Mental Health, 20(3), 373-388.  

• Rodríguez-Blanque, R., Sánchez-García, J. C., Sánchez-López, A. M., & Aguilar-Cordero, M. J. (2019). Aktywność fizyczna podczas ciąży i jej wpływ na czas porodu: randomizowane badanie kliniczne. PeerJ, 7, e6370. https://doi.org/10.7717/peerj.6370 

• Taliento, C., Piccolotti, I., Sabattini, A., Tormen, M., Cappadona, R., Greco, P., & Scutiero, G. (2024). Effect of Physical Activity during Pregnancy on the Risk of Hypertension Disorders and Gestational Diabetes: Dowody wygenerowane przez nowe badania RCT i przeglądy systematyczne. Journal of clinical medicine, 13(8), 2198. https://doi.org/10.3390/jcm13082198 

• UNICEF (2020). Zakończenie możliwych do uniknięcia zgonów noworodków i martwych urodzeń do 2030 r. Pobrane zStrona internetowa UNICEF. 

• WHO (2023). Przyspieszenie realizacji celu zrównoważonego rozwoju w zakresie zdrowia matek i umieralności dzieci. Pobrane zRaport WHO. 

• WHO (2025). Kampania Światowego Dnia Zdrowia 2025. Retrieved fromStrona internetowa WHO. 

• Wiebe, H. W., et al. (2015). Wpływ nadzorowanych ćwiczeń prenatalnych na wzrost płodu: metaanaliza. Obstetrics & Gynecology, 125(5), 1185-1194.  

• Xie, W., Zhang, L., Cheng, J. et al. (2024). Aktywność fizyczna w czasie ciąży a ryzyko cukrzycy ciążowej: przegląd systematyczny i metaanaliza dawka-odpowiedź. BMC Public Health 24, 594. https://doi.org/10.1186/s12889-024-18131-7 

• Zhang J, Xiao Y, Bai S, Lin S, Du S, Wang Z. The Association Between Exercise During Pregnancy and the Risk of Preterm Birth. Int J Womens Health. 2024;16:219-228, https://doi.org/10.2147/IJWH.S447270